Çiçek Postası
Avokado Persea americana, anavatanı Orta Meksika olan çiçekli bitkiler kapalı tohumlular sınıfından tarçın ve kafur ağacı nı da içine alan Lauraceae defnegiller familyasına ait bir ağaç ve bu ağacın meyvelerinin adıdır. Timsah armudu da denen avokado meyveleri, küre biçiminde, oval, elips ya da armut gibi eriksi tipli yeşil, kırmızı ya da erguvani renktedir. Eti krem sarı ya da beyazımsıdır. Ağaçlar ancak kısmen kendine verimlidir. Taze olarak tüketilir, ayrıca yemeklerde ve salatalarda kullanılır. Çok besleyicidir. Tropik iklime sahip bölgeler yanında, subtropikal iklime, don fazla olmaması kaydıyla Akdeniz iklimine sahip çeşitli bölgelerde de yetiştirilir. Bütün sıcak iklimlerde kültüre alınan bitkisi Türkiye'de Akdeniz bölgesinde Antalya'dan İskenderun'a kadar olan kuşakta ayrıca Rize gibi donun az olduğu Doğu Karadeniz Bölgesinde yetiştirilir.
Avokadonun anavatanı Puebla eyaleti ve Meksikadır. Yerel ve yabani ortamda yetişen ıslah edilmemiş türü criollo adı ile bilinir, küçük, koyu siyah bir deriye sahip meyvesinin ortasında büyük bir tohum bulunur.Avokado kullanımı ile ilgili en eski olgulara Coxcatlán, Puebla, Meksika da M.Ö 10.000 yılına ait bilgileri içeren bir mağarada rastlanmıştır. Avokado orta Amerika ve Güney Amerika da da uzun bir ıslah hikayesine sahiptir. Avokado gibi şekil verilmiş sürahi M.S 900 yılında İnka öncesi Chan Chan şehrinde bulunmuştur. Avrupa da avocado ile ilgili bilinen en eski yazılı kayıt Martín Fernández de Enciso doğum.1470–ölüm.1528 tarafından 1518 ya da 1519 yıllarında yazılan, Suma De Geographia Que Trata De Todas Las Partidas Provincias Del Mundo kitabındadır. Bilinen ilk avokado kelimesinin kullanıldığı İngilizce yayında Hans Sloane tarafından 1696 da yapılan Jamaika bitkileri indeksindedir. Bitki Endonezya ya 1750 de Brezilya ya 1809 da, Levant a 1908 da girmiştir ve Güney Afrika, Avustralya ya 19.yy sonunda giriş yapmıştır.
"Avokado" kelimesi Türkçe ye İngilizce "Avocado" kelimesinden bu kelime de İspanyolca aguacate kelimesinden gelmektedir. Bu kelimede ispanyolcaya Nahuatl dilindeki ahuácatl testis meyvenin şeklini belirten referans bir kelime kelimesinden gelmektedir.Avokadolar Aztekler de bereket meyvesi diye bilinirdi. Güney Amerika da Arjantin, Bolivya, Şili, Peru ve Uruguay da Avokado Keçuva dilindeki adıyla palta olarak bilinir. Diğer ispanyolca konuşulan ülkelerde ve portekizce de ise adı abacatedir. Bu meyve, şekline ve belli kültür türlerindeki düz yeşil kabuk yüzetine yapılan atıfla avokado armudu veya timsah armudu diye de bazen adlandırılır. Nahuatl ahuacatl kelimesi diğer bir kısım kelimelerle de ilişkilendirilebilir. Mesela ahuacamolli, avokado çorbası veya sosu anlamındadır ve bu kelimeden ispanyolcada avokado ile yapılan ve avokadonun bilinmesini sağlayan bir meze guakamole türetilmiştir.
Modern İngilizcede ispanyolca formdan avocado, advocate adı, bir bakıma halk etimolojisinde kelimenin Nahatl orjinini gizlemek ve yerine geçmesi için kullanılmıştır. İngilizce bilinen en eski bu meyve ile ilgili yazılı kullanım 1697 de Avogato Pear dı bu kelime sonradan "alligator pear timsah armudu şeklini almıştır. The "advocate"-formuna diğer bazı germanik dillerde rastlanmaktadır. Örneğin Almanca Advogato-Birne, isveçce advokatpäron, danca advokat - pare ve hollandaca advocaatpeer. Hindistan ın bir kısım bölgelerinde ise bu meyve tereyağı meyvesi butter fruit diye bilinir. Çin de ise e lí timsah armudu nun doğrudan çevirisi veya huangyou guo tereyağı meyvesi olarak bilinir.
Türkiye de 1970 li yılların başında FAO aracılığıyla ABD nin Kaliforniya eyaletinden deneme amaçlı çeşitli avokado fideleri getirilmiş deneme üretimine başlanmış ve bu şekilde avokado Türkiye ye girmiştir.Türkiye de halk arasında bazı kesimlerce bu meyve Amerikan armudu adıyla da anılmaktadır.
Ağaç 20 metre kadar boylanabilir sıralı ve 12 25 cm arası uzunlukta yaprakları bulunur. Çiçekleri pek göze çarpmaz yeşilimsi sarı renkte 5 ile 10 mm genişliğindedir. Armut şekilli meyvesi 7 ila 20 cm uzunluğundadır, ağırlığı 100 gr ila 1000 gr ağırlığındadır, ortasındaki geniş tohum 5 cm ila 6.4 cm uzunluğundadır.
Subtropikal türleri donsuz ve az rüzgar gerektiren bir iklimi tercih eder. Aşırı rüzgar nemi düşürür, çiçekleri kurutur ve polenle meyi etkiler. Her ne kadar, Has kültür türü -1 e kadar olan ısılara tahammül ederse de hafif donlar olgunlaşmamış meyvelerin ağaçtan düşmesine neden olur. Yaklaşık 1 metreden fazla derinliğe sahip iyi havalandırılmış toprağa da ağaç ihtiyaç duyar. Aşırı tuzlu toprak ürün verimini düşürür. Bu toprak ve iklim dünyanın ancak sayılı bölgelerinde olur. Güney İspanya, Portekiz, Fas, Girit, Levant, Güney Afrika, Kolombiya, Peru, Orta ve Kuzey Şili'nin belli bölgeleri, Vietnam, Endonezya, Güney Hindistan'ın belli bölgeleri, Sri Lanka, Avustralya, Yeni Zelanda, Filipinler, Malezya, Orta Amerika, Karayipler, Meksika, Californiya , Arizona, New Mexico, Teksas, Florida, Hawaii, Ekvador ve Ruanda. Bütün bu bölgelerde farklı kültür türlerine sahiptir.
Ticari üretimde hektar başına yılda ortalama 7 ton ürün alınabilir, bazı bahçelerde bu hektar başına 20 tonu bulabilir. Zeytin gibi düzensiz ürün vermesi sorun teşkil edebilir zira 1 yıl yüksek verim alınırken bunun ardından düşük verim alınan bir yıl takip eder. Avokado dona tahamül edemez bu sebeple tropik ve subtropik iklimlerde yetişir. Bununla birlikte soğuğa dayanıklı varyetelerde bulunmaktadır mesela Ettinger varyetesi gibi varyeteler -6 dereceye kadar az bir yaprak hasarı ile dayanabilir. -10 dereceye kadar dayanıklı varyetelerinde bulunduğu iddia edilmektedir.
Avokado klimakterik bir meyvedir (Muzda bir diğeri) bunun anlamı meyve ağaç üstünde olgunlaşmaya başlar ancak esas olgunlaşması (sararıp) yenilecek hale gelmesi ağaçtan koparıldıktan sonra olur. Avokado yeşil olarak toplanır ve dondurucuda 3.3 ile 5.6 derecede saklanır ve son güzergahına ulaştırılır. Avokadonun yetişmesinden sonra yenebilir hale gelmesi vakit alır. Meksikalı yetiştiricilerin Hass Avokadosu %23 oranında yenilebilir hale geldiğinde kuru materyal içerir diğer ülkelerde de aynı standartta sahiptir. Avokado toplandıktan birkaç gün sonra oda sıcaklığında da sararıp yenilebilir hale gelir. Bazı marketlerde daha hızlı şekilde etilen karpit gazı ile muamele edilerek yenilecek hale getirilmektedir. Bazı hallerde ise müşterilerinin en iyi şekilde kendilerine geri dönmesini siteyen ticari üreticiler avokado meyvasını iyice yetişip sararması için ağaçta bırakırlar ancak eğer ağaçta meyve çok fazla bekletilirse ağaçtan düşüp zarar görebilir.
Avokadonun kültür çeşitleri türleri olan alt varyeteler şu varyetelerine dayanmaktadır.
Persea americana var. drymifolia (Meksika varyetesi).
Persea americana var. floccosa
Persea americana var. guatemalensis Guatemala varyetesi.
Persea americana var. nubigena
Persea americana var. steyermarkii
Avokado türleri çiçeklerindeki erkek ve dişi organların ayrı zamanlarda olgunlaşmaları dichogamy yüzünden, kendisine ancak kısmen verimlidir. Bunun üzerine uzun bir büyüme dönemi bu ağaçların ve meyvesinin büyümesini zorlu hale getirir. Pek çok kültür türü tohumla büyütülen ağacın üzerine yapılan aşı ile çoğaltılır zira bu mutasyonları en aza indirdiği gibi meyve veriminin de korunmasını sağlar. Modern yetiştirme programlarıda isolasyon ile rastgele çapraz polenlemeyi en aza indirerek yeni türler yaratır. Bu konunda Kaliforniya Üniversitesi, Riverside;Volcani Centre Şili de Instituto de Investigaciones Agropecuarias gibi dünyada enstitüler bulunur. Türkiye de ise Batem gibi enstitüler bulunmaktadır.
Avokado çiçekleri hem dişi, hem erkek organa sahip olmasına rağmen bu organlar aynı anda işlev yapmazlar. Çiçekler iki eşeyli bir açılma düzeni gösterir. Her çiçek ilk açıldığında dişi safhadadır. Bu safhada dişi organ başka çiçeklerden gelen çiçek tozlarını kabul eder, erkek organlar çiçek tozu saçmazlar. Bu safhaya “Dişi Safha” denir. Daha sonra çiçek kapanır, gece kapalı kalır, ertesi gün aynı çiçek tekrar açılır. Bu açılışta ise erkek organlar çiçek tozu saçarken dişi organ artık kabul edici değildir. Dişicik tepesi kararmış ve kurumaya başlamış olabilir. Bu safhaya da “Erkek Safha” denir. Avokado çiçeğinin bu durumu bilimsel olarak “Senkronoiz Dikogami” olarak adlandırılır. Yani erkek ve dişi organların olgunlaşması farklı zamanda ama günün hep aynı saatlerinde olur.
Avokado çeşitleri çiçek tipi bakımından A ve B tipi olarak 2 grupta sınıflandırılır.
A tipi çeşitlerde çiçek ilk günün sabahı dişi, ertesi gün gündüz geç saatlerde veya öğleden sonra erkek safhadadır.
B tipi çeşitlerinde ise çiçek birinci gün öğleden sonra dişi, sonrasında kapanıp ertesi sabah erkek safhadadır.
Bu duruma göre kültür türleri şu şekilde sınıflandırılmaktadır.
A tipi kültür türleri: Hass, Gwen, Lamb Hass, Pinkerton, Reed.
B tipi kültür türleri: Fuerte, Sharwil, Zutano, Bacon, Ettinger, Sir Prize, Walter Hole
Avokado çiçeğinin bu iki eşeyli açılma düzeninden dolayı iyi bir meyve tutumu ve yüksek verim alabilmek için A ve B tipi çeşitler birlikte dikilmelidir. Ancak aynı tipteki kültür türlerinden bazıları gün ve saat farkı ilede olsa farklı zamanlarda çiçek açtıklarından belli ölçüde birbirlerini tozlama imkanı da bulunmaktadır. Belli Hass, gibi kültür türleri düzensiz verim nedeniyle belli yıllarda iyi ürün verir. Soğuk avokado ağaçlarının pek tolere edemedikleri bir durum gibi bir durumdan kaynaklı düşük ürün verme hali ağaçların bir sonraki yıl için daha bol ürün vermesine neden olur. Bazı yıllar ise çevresel koşullar tohumsuz çekirdeksiz avokado meyvelerinin oluşmasına neden olabilir. Avokado endüstrisinde bunlar "cukes" diye bilinir ve küçük boylarından dolayı bunlar ticari olarak dışlanır
Avokado anaçları genellikle meyve vermesi için tohumdan çoğaltılır. Normalde tohumdan ağacın büyütülmesi 4 ile 6 yıllık bir vakit alabilir ve ancak bu ağaçların tohumların alındığı ana ağaçla aynı meyve kalitesine sahip olması pek olası değildir. Bu sebeple sadece anaçlar tohumdan çoğaltılabildiği gibi çelikten de köklendirilerek çoğaltılabilir. Bu anaçlar 1 yıl serada büyütüldükten sonra artık aşılanmaya hazır hale gelir. Bunun ardından göz aşısı veya kalem aşısı ile çoğaltılır. Bu şekilde aşılana ağaç satıma hazır hale gelmeden önce 6-12 ay kadar daha büyütülür. Anaçlar genel koşullar göz önünde tutularak seçilir zira fakir toprak ve kök boğazı çürüklüğü gibi mantar hastalıkları anaçları tehdit eden durumlardır.
Kapalı ortamlarda avokado çukur bardaklarla özel bir teknikle çimlendirilebilir. Bunun için olgunlaşmış ve buzdolabında dondurulmamış avokado nun tohumu olan meyve çekirdeği alınıp 3-4 kürdan hafifçe sadece kabuğa 1 kaç mm geçecek şekilde çekirdeğe saplanıp, çekirdek su dolu bir bardağa konularak tutturulur. Bardakta çekirdeğin üçte biri suyun üzerinde olmalıdır. 4 ile 6 hafta içinde avokado filizlenmeye ve kök salmaya başlar aksi takdirde çekirdek çöpe atılır. Kök 1 2 cm büyüyünce bitki saksıya alınır ve her birkaç günde bir sulanır ancak avokado geniş bir alan istediğinden saksı defa kere değiştirilip büyütülmelidir.
Hastalıklar
P. Amerikan, avokado bitkisi çiçekleri
Ana madde: Avokado hastalıkları listesi
Avokado ağaçları bakteriyel, viral, fungal ve belli ana minerallerin eksikliğinden kaynaklanan beslenme hastalıklarına karşı duyarlıdır. Hastalıklar bitkinin bütün bölümlerini etkileyebilir. Lekelenme, çürük, kanserlere, renk solmalarına, paslanmaya neden olabilir.
Avokado Meksika dan ABD Kaliforniya ya 19.yy da girmiştir ve çok aşırı derecede başarılı nakit ürün olmuştur. ABD nin avokado üretiminin %95 i Kaliforniya da 59.000 dönüm 240km2 yi bulan bir ekim alanından ve bunun %60 ı Güney Kaliforniya-San Diego Country den karşılanır. Fall brook -Kaliforniya gibi şehirler Dünya nın Avokado Başkenti olarak adlandırılır. Fallbrook ve Carpinteria gibi şehirler yıllık avokado festivalleri düzenleyip hasatlarını kutlarlar.
Türkiye de ise devlete bağlı Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü BATEM NAR-SER tarafından Antalya ve Alanya koşullarında 1969 1983 yılları arasında tarafından yapılan denemede Fuerte, Hass, Bacon ve Zutano çeşitlerinin bölgeye adapte olabildiklerini ve çeşide özgü karakterleri gösterdiklerini belirtilerek, bu çeşitlerin ticari yetiştiriciliklerinin yapılabileceği sonucu elde edilmiştir. Bu deneme üretiminden sonra Avokado üretimi Türkiye de giderek yayılmaya başlamış Antalya, Mersin, Muğla Adana ve Hatay illerinde denize yakın, dondan korumalı alanlarda avokado yetiştirilmesine başlamıştır. 2008 yılında Türkiye nin toplam avokado üretimi 958 ton ve üretim alanı toplam 130 hektar olmuştur.
Choquette Miami-Florida da Remi Choquette adlı bir kimse tarafından bulunup yetiştirilen bir kültür türüdür. Güney Florida da ticari bir tür olarak yetiştirilir. Hass Bugün Dünya da ve Türkiye de yetişen en yaygın ve bilinen avokado türüdür. Yılda boyunca meyve verir ve dünyada ki ıslah edilmiş avokado türlerinin %80 nini oluşturur. Bütün Hass Avokado meyveleri bir posta kuryesi olan La Habra Heights, Kaliforniya daki Rudolph Hass ın ismini taşıyan ve onun tarafından yetiştirilen bir ağaçtan türemiştir. Hass 1935 de bu verimli ağacının patent hakkını almıştır. "Ana ağacın " türü belirsizdir, Eylül 2002 de kök çürüklüğü hastalığı nedeniyle ağacın ölmesi üzerine kesilmiştir. Hass ağaçları orta büyüklükte (150–250 g)ılık, oval çakılımsı yüzeyli meyveler verir. Meyve eti ceviz gibi zengin aromalı ve %19 oranında yağ içerir. Bu kültür çeşidinin Guatemala A Hibrit türü −1°C 30°F ılık soğukluğa dayanıklıdır. Ancak Hass türleri dona karşı çok hassas olduğundan don olayları ağacın zarar görüp meyve veriminin düşmesine neden olur. Gwen Hass ve Thille türlerinin 1982de çaprazlanması ile elde edilen bir türüdür. Hass türüne göre daha çok ürün verir ve daha bodurdur. Ancak cevizimsi zengin aromalı oval şekilli meyvesi Hass dan daha küçük 100-200 gr ağırlığındadır. Has a göre daha çakılımsı yüzeyi vardır ve olgunlaştığında koyu yeşil bir hal alır. Hass gibi -1 dereceye 30°F dayanıklıdır. Lula Miami ye dikilen taft avokadosu üzerinde yetişir ve Florida da bu kültür türününün sahibi George Cellon un karısı olan Lula da ismini almıştır. Meksika ve Guatemala türlerinin muhtemelen çaprazlanması ile elde edilmiştir. Lula aroması yüksek yağ içeren yapısı ve Florida da ticari satımı ilerde bilinir. Bunun yanında anaç olarak kullanımı da yaygındır. −4°C 25°F a kadar dayanıklıdır. Pinkerton İlk kez Saticoy- Kalifornia Pinkerton çiftliğinde 1970 li yıllarda yetiştirildiği için bu adı almıştır. Hass Rincon fidesinden elde edilmiştir, büyük bir meyveye, küçük bir tohuma sahiptir, yeşil meyvesi olgunlaştıkça koyulaşır. Soluk yeşil, düz, kremli, yüksek oranda yağ içeren bir meyve etine sahiptir. Hibrit bir Guatemela türü olarak tahmin edilmekle −1°C 30°F ye dayanabilmektedir, kabuğu meyve etinden kolayca ayrılıp soyulabilir.1948 de James S. tarafından Kaliforniya'da fide olarak tesadüfen geliştirilmiştir. büyük, yeşil, düz yüzeyli bir meyve ile koyu kalın, parlak bir meyve yüzeyine sahiptir. Meyve eti lezzetli, pürüzsüz ve hafif cevizimsi tadındadır. Meyve derisi yeşildir Guatemela çeşidi olup −1°C (30°F)'a dayanabilir. Ağaçların boyu 4-5 metre arasında değişir.
Bacon James Bacon adlı çiftçi tarafından 1954 de geliştirilmiştir. Bacon orta büyüklükte pürüzsüz, yeşil derili ve sarı-yeşil hafif tatlı orta büyüklükte, biraz lifli meyve etine sahiptir. Çekirdek orta büyüklüktedir. Bitki derisi yeşil olsa da olgunlaştıkça sararır. Meyve hasadı, kasım başı ocak ortası olarak saptanmıştır. Ürün vermesi tutarlıdır, erken gelişen ve soğuk bölgelerde Fuerte çeşidinden daha yüksek meyve verimi olan bir çeşittir. Taşımaya uygunluğu iyi olan bir çeşittir. −5°C 23°F a kadar soğuğa dayanabilir. Brogden Meksika ile Batı Hint türlerinin çaprazlanması ile ortaya çıkmış bir tür olarak tahmin edilmektedir. Winter Haven, Florida da Tom W. Brogden tarafından yetiştirilmiş bir fideden bu tür elde edilmiştir. 5°C 22°Fa kadar soğuğa dayanabilir. Evde yetiştirilmek üzere çeşitli bitki satıcılarınca satılmaktadır. Meyve derisi olgunlaştığından koyu pembe bir hal alır. Ettinger Meksika/Guatemala Fuerte türünün çaprazlanması ile elde edilmiş, İsrail orijinli ve 1947 den beri üretilen bir çeşittir. Yetişkin ağaçların 4 saat kadarda olsa −6°C 21°F ısıyı tolere edebildikleri tespit edilmiştir. Meyvesi pürüzsüz, ince ve yeşil ancak soyulması zor olan bir kabuğa sahiptir, meyve eti ise çok açık yeşil renktedir. Fuertea Meksika/Guatemala çaprazı Puebla orijinli bir kültür türüdür, ispanyolca güçlü anlamına gelen adını 1913 te Kaliforniya da yaşanan nadir görülen bir don olayından sağ çıkması neticesi almıştır. −3°C 26°F a kadar dayanıklıdır, orta büyüklükte, armut şekilli, yeşil meyve derisi kolayca soyulabilir. Meyve et rengi açık sarı ve lifsiz bir çeşittir. Tohum orta büyüklüktedir. Meyve etinde, yağ içeriği %19-20 ve kuru madde içeriği % 29-30 arasında meydana gelmektedir. Meyve eti lezzetlidir. Meyve hasadı, kasım-Nisan ayları arasında yapılmaktadır. Ağaç boyu 4- ila 6 metre arasındadır.Monroe Guatemala/Batı Hint türleri ile çaprazlama sonucu Homestad -Florida da JJJL Phillips tarafından ortaya çıkarılmış bir kültürü türüdür. 1937 de bu türün patenti alınmış ve soğuğa dayanıklılık ve ürünün kalitesi yönünden en önemli ticari türlerden biri olmuştur. Eliptik meyvesi epey büyük olup 910 gr 2 pound bulabilmektedir. −3°C 26°F a kadar dayanabilir. Sharwil Baskın Guatemala ancak bir ölçü Meksika Avokado türlerine ait genlere sahip Sharwil 1951 de Frank Sharpe tarafından Redland Plajı, güney Queensland, Australya da geliştirilmiştir. Sharwil adı bu türün ilk üreten J.C. Wilson ile Frank Sharpe ın Shar wil kelimelerinin birleşmesi ile ortaya çıkmıştır. Avustralya dan 1966 da Hawaii ye gelmiş, yine dünya ya yayılmıştır. Orta büyüklükte düz yeşil meyvesi yüksek oranda %20–24 yağ içerir ve küçük tohumludur. Meyve derisi olgunlaşınca da yeşildir. Hawaii de dikilen Avokado ağaçlarının %57 den fazlası New South Wales, Avustralyadakiler in %20 ye yakını bu türdür. Fuerte türünden daha fazla böcek ve hastalık direncine sahiptir, düzenli ve ortalama yüksek kalitede meyve verir. Ancak dona karşı hassastır. Zutanor. L. Ruitt tarafından 1926 da Fallbrook da bulunmuştur, bu Meksika varyetesi 4°C 25°F ye kadar dayanıklıdır. Büyük, armut-şekilli meyvesi parlak, ince, sarı-yeşil kolayca soyulabilir bir kabuğu vardır. Meyve eti soluk yeşil, lifli ve aroması hafiftir.
Yukarıda sayılan çeşitler tahdidi değildir. Ticari alanda yaygın olmasa da William A. Spinks tarafından bulunan Spinks avokadosu başta olmak üzere diğer avokado çeşitleri de bulunmaktadır. Kaliforniya dışında Florida'da yetişen kültürler büyük, yuvarlak, pürüzsüz yüzeyli orta yeşil derili ve az yağlı, liflidir. Nadiren de olsa düşük kalorili avokado olarak pazarlanır. Avokado üretim tarihinde kullanılan ancak ticari olarak kullanımı artık günümüzde bırakılan Challenge, Dickinson, Kist, Queen, Rey, Royal, Sharpless, ve Taft türleri sınırlı olsa da çiftçilerce dikilip kullanılabilmektedir. Bununla birlikte Soğuğa dayanıklılık haritasında USDA 8b dayanıklılığa sahip Meksika varyetesi avokado türleri olduğu da iddia edilmekle pek yaygın olmasa da bu türlerin ABD nin Teksas eyaleti, Fransa nın güneyinde Nimes gibi yerlerde yetiştirilmesi yapılmaya çalışılmaktadır. -10 dereceye kadar dayandığı iddia olunan Fantastic varyetesi buna örnektir.
Bunun yanında Brazos Belle, Joey, Lila, Poncho, Clifton, Duke, Ganter, Gottfried, Ignacio, Mayo, Mexicola, Mexicola grande, Northrop, Puebla, Stewart, Teague, Topa Topa, valter Hole gibi varyetelerde bulunmaktadır.
Avokado ticari sorunlara da neden olmuştur. ABD, Meksika ve bir kısım ülkelerle birlikte NAFTA antlaşmasını imzalayıp bu antlaşma yürürlüğe 1994 de girince Meksika Avokadolarını ABD ye ihraç etmek istemiş ancak ABD Meksikada ki avokadolarda Tephritidae tipi meyve sineklerinin bulunduğu ve bu sebeple Kaliforniya gibi yerlerde kendi ağaçlarını korumak ve kendi rezervlerine zarar vermesini engellemek için buna karşı direnmiştir. Bunun üzerine Meksika ABD Tarım Bakanlığı müfettişlerini ülkesine davet etmiş ABD ise bunun tespitinin mümkün olmayacağını söyleyerek bu teklifi reddetmiştir. Meksika Hükümeti bunun üzerine ABD nin kuzey doğusuna bu sineklerin soğuktan yaşayamayacağı yerler ihracına izin verilmesi için teklif götürmüştür. ABD bu öneriye karşı da direnmiş, ancak Meksika nın, ABD mısırının ithalatına karşı gümrük engellerini kaldırması karşısında bu ısrarından vazgeçmiştir.
Bir argümana göre ABD nin bu inadının nedeni Kaliforniya daki kendi avokado üreticilerinin, Şili ve Meksika dan yapılan ithalatlar neticesi rekabet girip zor durumda kalacağı ve kar kaybına uğrayacağı yolundaki korku olduğu ileri sürülmüştür.
Bugün Meksika ABD nin 50 eyaletine avokado ihraç etmektedir zira ABD tarım bakanlığı müfettişleri davet edildikleri Meksika da Hass avokadolarının %90 ının üretildiği Michoacan ve Uruapan da incelemeler yapmış, milyonlarca meyveyi incelemiş ve hiç bir soruna rastlanmamıştır. Öyle ki ABD de 2005-2006 arasında Meksika dan ithalat 130.000 tonu bulmuştur. 2009 da Meksika yanında Peru ve Şili de ABD ye avokado ihracatına katılmıştır.
Avokado üretildiği Kaliforniya ve Florida da yüksek işçilik maliyetleri, su ve işçilik masraflarından diğer ülkelerin aksine pahalı fiyattan tüketiciye sunulmaktadır. Yine avokado ağacının meyve vermesi için yetiştirildiği yerde harcanan zaman, su vs faktörlerde bu fiyatı arttırmaktadır. Buna rağmen Kaliforniya ABD nin avokado üretiminin %90 ını tek başına yapmaktadır.
Uluslararası alanda ABD ye avokado ihracatı ise Meksika nın elindedir.
Avokado kültürlerinde pek çok meyvede bulunandan fazla lipit yağ bulunur ve genellikle bunlar tekli doymamış yağlardır. Diğer yağlı gıdaların Yüksek yağlı et süt balık v.b kullanımın sınırlı olduğu hallederde çeşitli diyetlerde önemli şekilde kullanıma hizmet etmektedir. Olgun avokado elin avucuna alınarak hafifçe nazik basınçla sıkılır. Meyve eti dışarıda hızla kahverengi hal alır bu enzimatik siyahlaşmayı engellemek için soyulan avokadoların üzerine limon veya lime suyu sıkılır.
Endonezya usulü çikolata şuruplu avokado milkshake
Meyveler tatlı değildir ancak yağlı ve belirgin ama ustaca tatlandırılmış pürüzsüz kremsi dokusu vardır. Pek çok ülkede bu ikisi için kullanılmasa da hem iştah açıcı, hem tatlı yemeklerde bu sayede kullanılabilir. Avokado vejetaryen mutfakta çok popülerdir, yüksek yağ içeriği nedeniyle sandviç ve salatalarda et yerine kullanılır.
Hass gibi bir kısım türler acımsı hale gelmeden az oranda ısıtılabilir durumda olmalarına karşın genelde bütün avokadolar ısıtılmadan çiğ olarak servis edilir. Zira, ısıtma denenmemiş kültürlerde çok dikkat gerektirir ve belli avokado türleri ısıtılması halinde yenilmez hale gelir. Yine uzun süreli bir ısıtma bütün kültür türlerinde kimyasal bir reaksiyona neden olur.
Meksika dip sosu mezesi olan mısırlı tortillalarda, tostlarda baharatlarla sürülerek kullanılan guakamole nin ana malzemesi avokadodur.
Filipinler, Brezilya, Endonezya, Vietnam, ve güney Hindistan özellikle Kerala ve Karnataka bölgelerinin kıyı kesiminde, avokadolar milkshake ve nadiren de dondurmaya eklenerek veya diğer tatlılarda kullanılır. Brezilya, Vietnam, ve Filipinler ve Endonezya'da, şeker, süt veya su ile püre haline getirilen avokado karıştırılıp bir tatlı yapılır. Çikolata şurubu da bazen buna eklenir. Fas da soğutulmuş avokado ve tatlandırmak için pudra şekeri ve portakal aromalı su veya portakal suyu ile muamele edilmiş bir sütlü içecek karıştırılarak popüler bir içecek yapılır.
Etiyopya da ise avokado su veya süt, şeker ile karıştırılıp Vimto adlı meyveli soda ve bir parça limonla servis edilir. Ayrıca avokadolar mango, muz, papaya, guava ile karıştırılıp suyu çıkarılıp bir meyve suyu karışımı olarak bir bardakta servis edilir.yerel spreece olarak bilinir Ayrıca avokado salatalarda kullanılır.
Brezilya gibi portekizce konuşulan ülkelerde çoğunlukla Avokado iştah açıcı egzotik bir meyve gibi görülür, püre halinde lime ve şeker ile karıştırılıp tatlı veya aperatif olarak yenir. İspanyolca konuşulan Meksika ve Arjantin gibi ülkelerde ise bunun aksi şekilde hareket edilip tatlılı tarifler ve duyulmamıştır.
Avusturalya ve Yeni Zelanda da ise genelde sandviç, suşiler tostların üstünde ya da tavuk ile birlikte servis edilir. Gana da dilimlenmiş ekmek üstünde tek başına sandviç gibi yenir. Sri Lanka da şeker ve süt ya da treacle kısmi ay çiçek nektarından yapılan bir tür şurup ile püre haline getirilip karıştırılıp popüler bir tatlı olarak servis edilir. Haiti de genellikle manyok ya da ekmek ile kahvaltıda tüketilir.
Meksika ve Orta Amerika da beyaz pirinç ile karıştırılıp, çorbalarda, salatalarda tavuk ve etin yanında servis edilir. Peru da tequeños adlı peynirli gözlemeye benzer bir böreğin üstünde mayonez gibi kullanılır, pamillas adı verilen mangalda, barbeküde kızartılmış etlerin yanında salata ve sandiviçlerde kullanılır ya da tuna balığı, kalamar, tavuk ile doldurulup bütün olarak tüketilir. Şili de püre olarak hamburger, hotdoglarda veya dilimlenerek kereviz ve marul salatalarında kullanılır. Sezar salatasının şili versiyonu olgunlaşmış ve dilimlenmiş bütün avokadoyu içerir. Kenya da avokado meyve olarak tek başına yenir veya meyve ya da sebze salatalarında karıştırılarak kullanılır. İran'da ise canlandırıcı yüz kremi olarak kullanılır.
Meyve püresi Surinam, Recife gibi eski Hollanda sömürgesi olan ülkelerde "Advokaat" adlı adıda kendinden gelen bir likörün orjinal tarifinde aroma verici, kıvam arttırıcı olarak kullanılır.
Avokado dilimleri hamburger, tortilla, hotdog ya da kızartılmış ete eklenip kullanılabilmektedir. Yumurta ile yağda yumurta, tortillalar, omletler birlikte kombine edilmektedir, suşi olarak "California Rolls" ya da makizushi Avokado Maki de kilit malzemelerden biri olarak kullanılabilmektedir.
Güney Afrika da Avokado ile yapılan Avokado Ritz bilinen bir yemektir.
1960larda avokado Marks and Spencer ile İngiltere ye geldiğinde bu firma bu meyveyi avokado armudu avokado pear olarak adlandırmıştı ancak müşteriler bu meyveyi yanlış şekilde, armut gibi krema iletatlılarda kullanıp, yenilmez bir meyve olduğu yönünde firmaya şikayetler yapmaya başladığında bu firma müşterilerin şikayetlerinden korunmak için armut kelimesini çıkarıp avokado olarak satıma devam etmiştir.
Avokado da değişik yağlar bulunmaktadır. Tipik avokado da
Avokadonun kalorinin %75 i yağlardan gelir bunların çoğu tekli doymamış yağlardır.
100 gramlık değerler baz alındığında, avokadolar muza göre %35 daha fazla potasyum içerir. 485 mg- avokadoda , muzda 358 mg. B vitamini aynı şekilde E vitamini ve K vitamini yönünden zengindir.
Avokado %75 çözünmez ve %25 çözülebilir lif içerir.
Yüksek miktar avokado tüketiminin düşük kan kolestrol seviyesini sağlayabileceği ön araştırmalarda tespit edilmiştir. Özellikle, 7 günlük zengin avokado diyeti sonrası hiperkolestrol hastalarının kolestrol seviyelerinde %17 oranında düşüş olduğu tespit edilmiştir. Diğer tespitlerde LDL kötü huylu kolestrol ve trigliserid seviyesinde %22 düşüş HDL Yüksek yoğunluklu lipoprotein-iyi huylu yardımcı kolestrol seviyesinde %11 artış olmuştur. Japon araştırmacılar Avokadoda bulunan 4 kadar maddeyi sentezlemişler ve 2R, 4R-16-heptadecene-1, 2, 4-triol adlı antibakteriel bir bileşime rastlanmıştır.
Özel aliphatik asetogenin içeriğin birleşiminin, avokadoyu potansiyel kanser önleyicilerden biri yaptığı, ön araştırmalarla tespit edilmiştir.
P. Amerikan ekstraktının laboratuvar araştırmalarında hipertansiyon ve diabetes mellitus a karşı potansiyel olarak tedavide kullanılabileceği tespit edilmiştir.
20cmlik evde büyütülen Avokado bitkisinin yaprağı
Her ne kadar pek poüler olmasa da, avokado ağacı içeride dekoratif bir ev bitkisi olarak büyütülebilir. Normal toprakta ya da 4-6 hafta içinde su içinde köklendirilen çekirdek saksıda büyütülebilir ancak bitki verimli hale gelmesi için yeterli büyüklüğe erişmesi ve yeterli güneş ışığı alması gerekir. Bazı ev bahçeciliği ile uğraşan kişiler meyve vermesi 4 ile 6 yıl arası bir süre gerektiren avokadonun büyemesinin hızlanması için aşı yaparlar ancak avokadonun iyi meyve vermesi için ikinci bir farklı türde ağacın ve çapraz tozlaşmanın gerekliliği unutulmamalıdır.
Bazı insanlarda avokado alerjik reaksiyona neden olur. İki tür alerji formu bulunmaktadır; bunlardan ağaç poleni alerjisi ağız ve boğazda avokado yenildikten sonra lokal semptomlara neden olur, ikincisi lateks meyve sendromu olarak bilinir,lateks alerjisi ile ilişkilidir ve genel ürtike deri döküntüsü ve kaşıntı, kas ağrısı, kusmaya neden olur ve bazen can tehlikesine neden olabilir.
Avokado yaprakları, kabuk, gövde, veya tohumu hayvanlar, kediler, köpekler, develer, sığırlar, kuşlar, balık ve atlar için zararlıdır. bunların tüketimi, onlara zarar verebilir, öldürebilir. Avocado meyvesi de bazı kuşlar için zehirli olabilir ve Amerikan Society for the Prevention of Cruelty to Animals ASPCA-Amerikan Hayvanlara Eziyetin Önlenmesi Derneği tarafından kedi, köpek atları içine alan pek çok hayvan için toksik ilan edilmiştir. Buna karşın Avokado meyvesi çeşitli kedi ve köpek yemeklerinde kullanılmakta ve güvenli olduğu iddia edilmektedir. ASPCA ise bu meyvenin güvenli olup olmadığının bilinmediğini belirtmektedir.
Avokado meyveleri toksit yağlı asit içerikleri ve persin içerir; çok miktarda alınırsa Atlarda koliğe neden olur ve veteriner tedavisi olmazsa ölümle sonuçlanabilir. Belirtileri gastrointestinal irritasyon, kusma, ishal, solunum sıkıntısı, konjesyon, kalbin dokuların etrafında sıvı birikimi ve hatta ölümdür. Kuşlar bu toksik bileşiğe özellikle hassas durumdadır. Avokado ve guakamolenun hayvanlara yedirilmesinden tamamen sakınılmalıdır.
Bir kısım evrim bilimciler evrimsel anakronizmden teorisinden hareketle ağaçların değişen ekolojik ortama uyum sağladığını iddia ederler ve avokado ağacının büyük memelilerden olan Pleistocene megafauna ve gomphothere ile birlikte evrimleştiğini ve bu yönden Mangoya benzediğini iddia ederler. Avokado ağacı da mango gibi genel olarak büyük hayvanlarca meyvelerinin yenmesi ve ardından toksik yenmez çekirdeğinin hayvan dışkısından yararlanarak etrafa yayılması ile yabani ortamda çoğalabilir. Bu yönden bir zamanlar soyu tükenmiş Dev tembel hayvanın ataları Gomphotherelerin bu bitkileri yaydıkları fakat sonrasında değişen duruma göre bitkinin ve meyvesinin kendini uyarlayarak günümüze kadar geldiği iddia edilmektedir. Buna göre ekolojik çevre olarak avokadonun mangoya benzediği iddia edilmektedir.